μαργαριτάρι

Μαργαρώδης σκληρή ουσία που σχηματίζεται από διάφορα μαλάκια, με την εναπόθεση μαργαριτώδους οστράκου γύρω από ένα μικρό ξένο σώμα. Μαργαριτοφόρα δεν είναι μονάχα ορισμένα δίθυρα της θάλασσας και των γλυκών νερών, αλλά επίσης μερικά γαστερόποδα και ένα κεφαλόποδο. Το μ. αποτελείται από συστατικά ίδια με το μάργαρο (σεντέφι)· συγκεκριμένα, από ανθρακικό ασβέστιο (σε ποσοστό σχεδόν 92%) με μικρή ποσότητα της οργανικής ένωσης κογχυολίνη. Το μ. μπορεί να είναι σφαιρικό, ημισφαιρικό, απιοειδές ή να έχει ακανόνιστο σχήμα· αν το ξένο σώμα που αποτελεί τον πυρήνα περιβάλλεται πλήρως από ένα στρώμα του μανδυακού επιθηλίου (από όπου και εκκρίνεται το όστρακο), το μ. αποκτά σφαιρικό σχήμα με ομόκεντρες εναποθέσεις της μαργαριτώδους ουσίας· αντίθετα, αν ο πυρήνας δεν μπαίνει στον μανδύα, τότε σχηματίζεται στην εσωτερική επιφάνεια του οστράκου ημισφαιρικό ή άλλου σχήματος μ. Στην κοσμηματοποιία είναι περιζήτητα τα σφαιρικά μ., τα οποία και παρουσιάζουν ιδιαίτερα χαρακτηριστικό ιριδισμό, λάμψη και χρώμα· τα καλύτερα προέρχονται από τα μαλάκια του γένους Meleagrina. Εκτός από τα φυσικά μ. που αλιεύονται από βουτηχτές, δύτες ή με μηχανικά συστήματα κοντά στις ακτές των θερμών και εύκρατων θαλασσών, κυκλοφορούν στο εμπόριο και τεχνητά μ. που καλλιεργούνται σε ειδικές εγκαταστάσεις. Τα μ. αυτά είναι εντελώς όμοια με τα φυσικά και παράγονται με εισαγωγή στον μανδύα της Meleagrina martensi, μικρών κομματιών ξένων σωμάτων, όπως κόκκους άμμου, τα οποία θα αποτελέσουν τον πυρήνα του μ. Με τον τρόπο αυτό συντελείται ο σχηματισμός ωραίων μ. σε διάστημα 3-7 ετών. Η καλλιέργεια των μ. ξεκίνησε και τελειοποιήθηκε από τους Ιάπωνες· συγκεκριμένα, ο Κοκίτσι Μικιμότο, ύστερα από εκτεταμένη έρευνα, διαπίστωσε ότι ο καλύτερος τρόπος παραγωγής τέλεια στρογγυλών μ. είναι με την εισαγωγή ενός μικρού τμήματος μάργαρου στο μαλάκιο. Τα μ. Μικιμότο αποτελούν πλέον χαρακτηριστικό εξαγώγιμο προϊόν της Ιαπωνίας και συνιστούν το 60% της παγκόσμιας αγοράς καλλιεργήσιμων μ. Μονάδα βάρους των μ. είναι ο κόκκος που αντιστοιχεί σε 0,20 γρ. Η αξία ποικίλλει ανάλογα με τις απαιτήσεις της αγοράς, αλλά ουσιαστικά βασίζεται στο μέγεθος, στο σχήμα, στην έλλειψη ελαττωμάτων και στο χρώμα (υπάρχουν τα σπανιότατα μαύρα μ., τα λευκά, τα τριανταφυλλί κλπ.). Περιζήτητα και γνωστά από την αρχαιότητα (όπως τα περίφημα απιοειδή μ. της Κλεοπάτρας), τα μ. χρησιμοποιούνται για κάθε τύπο κοσμήματος, αλλά κυρίως για περιδέραια. Μαζί με την παραγωγή των τεχνητών μ. υπάρχει και ακμάζουσα βιομηχανία ψεύτικων, τα οποία γενικά κατασκευάζονται από σφαίρες γυαλιού καλυμμένες με ειδικό επίχρισμα που λέγεται απόσταγμα της Ανατολής. Μαργαριτοφόρο μαλάκιο από τα παράλια του Κουβέιτ· ο χιτώνας του περικλείει μαργαριτάρι, που αρχίζει να σχηματίζεται. Η αλιεία μαργαριταριών αποτελούσε άλλοτε μία από τις κύριες οικονομικές πηγές του ασιατικού αυτού κράτους. Περιδέραιο από ροζ μαργαριτάρια. Τα μαργαριτάρια χρησιμοποιούνται στην κοσμηματοποιία. Στη φωτογραφία, κοσμήματα από λευκόχρυσο, πολύτιμους λίθους και μαργαριτάρια.

* * *

το (AM μαργαριτάριον, Μ και μαργαριτάριν και μαργαριτάρι) [μαργαρίτης]

σύγκριμα που σχηματίζεται στο εσωτερικό ενός μαλακίου, αποτελείται από το ίδιο υλικό, γνωστό ως μάργαρο, με το κέλυφος τού μαλακίου και είναι μεγάλης αξίας πολύτιμος λίθος, αλλ. μαργαρίτης («και με άλλους στολισμούς από μαργαριτάρια», δημ. τραγούδι)

νεοελλ.

1. μτφ. καθετί που μοιάζει στο χρώμα και στη λάμψη με το μαργαριτάρι («μαργαριτάρια ραίνονταν όλα τα δάκρυα κείνα», Ερωτόκρ.)

2. μτφ. και ειρωνικά) σοβαρό γλωσσικό ή μεταφραστικό σφάλμα («στα γραπτά του μπορείς να δεις μαργαριτάρια πρώτου μεγέθους»).